بازار خودرو همزمان با آغاز تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری از اوایل تیرماه روند صعودی به خود گرفته است. قیمت برخی خودروها بیش‌از ۳درصد رشد را تجربه کرده و روند قیمت‌ها با شیب کندی به‌صورت صعودی درآمده است.
در این بین، رشد نرخ ارز نیز باعث شد این بازار طی روزهای اخیر بیشتر ملتهب شود و حالا به‌نظر می‌رسد این روند تا پایان مرحله دوم انتخابات و انتخاب رئیس‌جمهور جدید ادامه پیدا کند. از سوی دیگر، پیشبینیها برای بعد از انتخابات به‌صورت ۵۰-۵۰ است؛ این احتمال وجود دارد که بعد از انتخابات مرحله دوم قیمت‌ها نجومی شود و همچنین محتمل است با مشخص‌شدن نتیجه انتخابات شاهد ریزش مقطعی و کوتاه‌مدت نرخ دلار و همچنین کاهش قیمت خودرو در بازار باشیم.
درحال‌حاضر قیمت خودرو در بازار در انتظار تعیین تکلیف نهایی انتخابات است و احتمالا تا مشخص‌شدن نتیجه غایی، شیب ملایم افزایش قیمت را حفظ خواهد کرد؛ نتیجه‌ای که برای تعیین آن باید یک هفته دیگر صبر کرد و دید سعید جلیلی پشت فرمان خودرو تیبای خود به خیابان پاستور می‌آید یا مسعود پزشکیان پشت فرمان خودرو ۲۰۶.
در زمینه آن‌چه گفته شد، با حسن قاضیان، کارشناس و فعال بازار خودرو به گفت‌وگو پرداختیم.
با توجه به برگزاری انتخابات و دو مرحله‌ای شدن آن، به نظر شما بازار خودرو چه واکنشی نشان خواهد داد؟
بازار خودرو در هفته گذشته و همزمان با برگزاری مناظرات انتخاباتی و همچنین تحت تاثیر رشد نرخ ارز تا حدودی با افزایش قیمت مواجه شد. به‌نظر می‌رسد تا برگزاری دور دوم انتخابات و مشخص‌شدن نتیجه نهایی بازار روند افزایشی خود را هرچند به‌صورت آرام و کند ادامه خواهد داد. در نهایت این‌که کدام کاندیدا برنده نهایی و رئیس دولت چهاردهم خواهد شد، بسیار بر بازار ارز و در نهایت بازاری مانند خودرو تاثیرگذار است. بررسی روند جاری نشان می‌دهد در یک صورت و برای مقطعی کوتاه، روند نرخ دلار نزولی و در یک صورت احتمالا صعودی خواهد شد. بنابراین تا زمان تعیین رئیس دولت جدید، شرایط بازار خودرو نیز آرام آرام روند افزایشی خود را ادامه خواهد داد.
با ورود به فصل تابستان، شرایط بازار خودرو تحت‌تاثیر تقاضا رشد پیدا کرد یا همین مسائل انتخابات تاثیرگذار بود؟
بازار خودرو کشور دیگر مانند سابق نیست که در مقطعی تقاضا رشد کند و در مقطعی کسی خواهان خرید خودرو نباشد. درحال‌حاضر عموم افراد به‌خصوص افراد جوان خواهان خرید خودرو هستند و دیگر به زمان آن و این‌که به آخر سال و شب عید موکول کنند یا به تابستان و فصل تعطیلی مدارس، نگاه نمی کنند. با این‌حال، بازار از ابتدای تیرماه شروع به افزایش قیمت کرده است. رشد قیمت در برخی محصولات بیشتر و در برخی دیگر روند آرام و متعادلتری داشته است. به‌هرحال، شرایط کلی کشور این روزها تحت تاثیر انتخابات قرار دارد و تا پایان و مشخص‌شدن رئیس‌جمهور جدید رشد قیمتی ادامه خواهد داشت.
در شرایط فعلی تقاضا برای کدام خودروها بیشتر شده است و کدام خودروها افزایش قیمت بیشتری داشته اند؟
مانند چندماه گذشته قیمت محصولات دنا در ایرانخودرو رشد بیشتری پیدا کرده است. این خودرو به‌خوبی در بازار ایران جا افتاده و متقاضیان خود را دارد. این روند سبب شده است تا قیمت این محصول نیز با هر تکان بازار ارز و همچنین تلاطمهای سیاسی و اقتصادی رشد پیدا کند. همچنین قیمت محصولی مانند رانا پلاس هم افزایش بوده است.
قیمت رانا پلاس طی روزهای اخیر به بیش‌از ۶۲۵میلیون تومان رسیده است. مظنه بازار دنا اتوماتیک نیز به یک‌میلیارد و ۴۰میلیون تومان رسیده، البته ممکن است قیمت‌ها تا ۵میلیون تومان نیز نوسان داشته باشند.
همچنین محصولی مانند کوییک که جزو خوش فروشهای بازار است با افت ۵میلیون تومانی مواجه شد. البته احتمالا بار دیگر قیمت‌ها به سمت افزایش رشد پیدا خواهد کرد. در بخش خودروهای چینی نیز شاهد افزایش قیمت با شیب کند هستیم. هرچند برخی خودروها نیز درصد بسیار ناچیزی افت داشته‌اند. خودروهای خارجی و وارداتی نیز مشتری خاص خود را دارند و قیمت آن روند افزایشی داشته است. درمجموع می‌توان گفت به غیر یک تعداد محدود خودرو، مابقی خودروها حدود بیش‌از ۳ درصد رشد قیمتی را تجربه کرده‌اند.
با توجه به رویکرد دو کاندیدای باقیمانده به نظر شما بحث واردات خودرو به کجا خواهد رسید؟
به نظر من با روی کار آمدن هر کدام از این دو کاندیدا و شکل‌گیری کابینه که احتمالا تا شهریورماه نیز به طول خواهد انجامید، شاهد فشار مجلس برای سرعت گرفتن واردات خودرو خواهیم بود. واردات خودروها نو و کارکرده احتمالا تحت‌تاثیر فشار مجلس طی ماه‌های پایانی سال افزایش پیدا خواهد کرد.
بنابراین وزیر صمت آینده با چالش واردات دست‌وپنجه نرم خواهد کرد. مهم نیست که کدام یک از کاندیداها درنهایت رئیس دولت چهاردهم خواهد شد، چراکه بحث واردات خودرو یک ابزار و اهرم فشار دست مجلس خواهد بود تا دولت و وزارت صمت را تحت فشار قرار دهد. بنابراین پیش‌بینی می‌شود دولت بعدی سرعت واردات را افزایش دهد و تعداد بیشتری خودرو به کشور وارد کند.
با این‌حال به‌نظر می‌رسد احتمالا در حوزه وزارت صمت شاهد تغییرات بزرگ و بیشتری در دولت آینده باشیم.
به‌طور مشخص آقای جلیلی درخصوص بحث واردات خودرو گفته است «واردات خودرو باید به‌عنوان ابزاری برای افزایش کیفیت خودرو و پایین آمدن قیمت خودرو داخلی باشد، این یک بحث صفر و صدی نیست که واردات خودرو آزاد یا ممنوع می‌شود؛ اصل را باید حمایت از صنعت خودرو داخلی بذاریم، در بستری که حمایت مشروط باشد، یعنی این حمایت باید منجر به افزایش کیفیت و کاهش قیمت شود.»
وی همچنین درخصوص میزان تعرفه واردات گفته است: «نمی‌شود بگوییم؛ چون می‌خواهیم از تولید داخلی حمایت کنیم، مثلا تعرفه را بالا می‌بریم یا واردات را ممنوع می‌کنیم تا کسی نتواند خودرو وارد کند. البته کلیت این حرف درست است، اما باید دانست چه وقت قابل تایید است؟ زمانی که منجر به کاهش کیفیت و افزایش قیمت‌ها نشود؛ پس در هر دو موضوع دولت باید برنامه داشته باشد.»
آقای پزشکیان هم ضمن تصریح مخالفت خود با قیمت‌گذاری دستوری گفته است: «مگر می‌شود زمانی‌که قیمت نهایی یک محصول برای تولیدکننده ۱۰واحد تمام می‌شود، به او دستور بدهیم که با قیمت هشت واحد محصول خود را به فروش برساند؛ همین اختلاف قیمت‌های خودرو در کارخانه‌های خودروسازی و بازار آزاد، به خاطر دستوری بودن اقتصاد کشور است.»
وی به‌رغم مخالفت مؤکد خود با واردات خودرو در حمایت از تصمیم دولت دوازدهم در سال ۱۳۹۷، درحال‌حاضر صرفا مخالفت خود را با واردات خودروهای کارکرده اعلام کرده و گفته است: «آیا خودرو دست‌دوم برای ما افتخار شده است؟»
پزشکیان حتی بالا بردن قیمت بنزین را مشروط به واردات گسترده خودروهای کم‌مصرف برای عموم مردم دانسته و با بیان این‌که نمی‌شود به‌زور به مردم خودرو بدهیم و بگوییم بنزین هم باید گران شود، تصریح کرده است: «اگر قرار است روزی قیمت بنزین بالا برود، قبل از آن باید خودروهای باکیفیتی وارد کنیم که در ۱۰۰ کیلومتر ۴-۳لیتر بنزین مصرف می‌کنند.»
جالب این‌جاست که حتی محمدباقر قالیباف هم که هم‌اکنون از دور رقابت خارج شده است، دیدگاه‌های پزشکیان درباره واردات خودرو را تایید کرده و با بیان این‌که ۸میلیارد دلار پول داده‌اند به خودرو اما ببینید چه تحویل مردم شده است، گفته بود: «دکتر پزشکیان در مورد خودرو درست گفتند؛ به‌نظرم بهره‌وری ارجحیت به سرمایه‌گذاری دارد.»
البته وی درخصوص واردات خودروهای کارکرده نظر متفاوتی از پزشکیان داشت و صراحتا گفته بود «قانون واردات خودروهای نو و کارکرده را در دولت بعدی حتما به‌طور کامل اجرا خواهیم کرد.»
درصورتی‌که نرخ ارز با افزایش شدید مواجه شود، بازار خودرو به کدام سمت حرکت خواهد کرد؟
برخی کارشناسان پیشبینیهایی درخصوص ارز ۷۰ یا ۸۰هزار تومانی داشته‌اند. قطعا با این نرخ ارز قیمت خودرو در بازار تا ۵۰درصد افزایش پیدا خواهد کرد. هرچند دیگر برای قیمت‌های نجومی دیگر مشتری وجود نخواهد داشت. درحال‌حاضر هرچند بسیار اندک اما مشتری برای خودروهای کمتر از یک‌میلیارد تومان وجود دارد.
به‌نظرم اگر نرخ ارز روند نجومی به خود بگیرد، بازار خودرو کاملا راکد خواهد شد. چراکه اصولا هیچ توجیهی برای خودرویی که تا دیروز ۶۰۰میلیون بوده و امروز به بیش‌از یک‌میلیارد تومان رسیده است، وجود ندارد. بنابراین خرید و فروش در بازار خودرو به کمترین حد خود خواهد رسید. چراکه قدرت خرید مردم به این اندازه رشد نکرده است.
یک زمانی خرید ۲۰۶ به قیمت ۵۰۰، ۶۰۰ میلیون تومان خیلی عجیب بود، اما درحال‌حاضر بسیاری با این قیمت خرید انجام می دهند. بنابراین درصورتی‌که قیمت ها بار دیگر دچار جهش شود، بازار تا مدت‌ها به حالت رکود عمیق خواهد رفت تا شاید بار دیگر خرید با قیمت‌های بیشتر عادی شود.
به‌هرحال افزایش نرخ ارز خبر خوبی برای بازار خودرو نیست زیرا باعث ریزش بیش از پیش مشتریان خواهد شد. هرچند برای صاحبان خودروها و دلالان بسیار امیدوارکننده خواهد بود. چرا که قیمت خودروهایشان طی یک مدت کوتاه، چند صد یا چندینمیلیارد رشد کرده است.
با توجه به شرایط فعلی، درصورتی‌که قیمت خودرو از سوی خودروسازان افزایش پیدا کند و به بازار آزاد نزدیک شود، چه شرایطی در بازار پیش خواهد آمد؟
در این صورت قیمت خودرو در بازار آزاد نیز افزایش پیدا خواهد کرد. یعنی حداقل در کوتاه‌مدت قیمت‌ها رشد خواهد کرد و همین فاصله کنونی را حفظ می‌کند. مثلا اگر بین قیمت خودرو کارخانه و بازار ۳۰۰میلیون تومان اختلاف وجود دارد، این اختلاف با رشد قیمت کارخانه‌ای هم حفظ خواهد شد. مگر این‌که رفتار خودروساز با افزایش قیمت‌ها تغییر کند.
یعنی اگر شرایط به‌گونه ای پیش برود که کسی برای خرید دنا در صف سامانه و همچنین صف خودروساز قرار نگیرد و بتواند مستقیما خرید انجام دهد و به‌سرعت خودرو را هم دریافت کند، آن وقت می‌توان بازار را کنار زد. اما اگر صرفا قیمت افزایش یابد، اما تغییری در رفتار خودروساز به وجود نیاید، اصولا بازار هم نمی‌تواند رفتار معکوس داشته باشد.
در هر صورت، نیاز به خودرو وجود دارد. حالا یا خودروسازان در اسرع‌وقت اقدام به عرضه خودرو می‌کنند و پاسخ بازار را می‌دهند یا مانند شرایط فعلی در عرضه سریع خودرو به بازار، به‌دلیل مشکلاتی مانند کمبود نقدینگی و... دچار مشکل هستند. در این صورت رشد شدید قیمت خودرو در بازار قطعی خواهد بود. حتی به مرور زمان فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار هم بیشتر خواهد شد. اما نباید فراموش کرد توجیه اقتصادی خرید یک خودرو و توان عموم مردم هم سقفی دارد و از یک جایی به بعد دیگر کسی توان خرید نخواهد داشت.
